Prof. Agata Mikołajczyk Martinez z Katedry Biochemii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu opracowuje innowacyjną metodę leczenia nowotworów otrzewnej, łączącą hipertermię i dehydratację gazową. Nowotwory otrzewnej rozwijają się na skutek przerzutów z jajnika, jelita grubego czy żołądka i są bardzo trudne w leczeniu, ponieważ chemioterapia systemowa słabo dociera do jamy otrzewnej, a zróżnicowanie molekularne dodatkowo utrudnia skuteczną terapię.

Nowotwory otrzewnej stanowią wyjątkowo trudny problem kliniczny i ze względu na swoją specyfikę nie są popularnym obiektem badań naukowych. W odróżnieniu od takich nowotworów, jak rak piersi czy jelita grubego, nowotwory otrzewnej zazwyczaj są wynikiem przerzutów, co sprawia, że ich leczenie wymaga bardziej złożonych i zaawansowanych technologii. W tym kontekście badania prowadzone przez prof Agatę Mikołajczyk-Martinez z Katedry Biochemii i Biologii Molekularnej UPWr są niezwykle cenne.

– Trudność w ich leczeniu stanowi fakt, że chemioterapia systemowa nie działa, ponieważ bariera krew-otrzewna uniemożliwia chemioterapeutykowi osiągnięcie terapeutycznego stężenia w jamie brzusznej – tłumaczy prof. Mikołajczyk-Martinez. Ponadto guzki w otrzewnej często rozprzestrzeniają się w takim stopniu, że ich chirurgiczne usunięcie staje się niemożliwe. To wyzwanie wymagało opracowania alternatywnych metod terapeutycznych, które bezpośrednio dostarczają leki do jamy otrzewnej.

Od 2018 roku, prof. Agata Mikołajczyk-Martinez współpracuje w tym temacie z prof. Verią Khosrawipour. Ich wspólne prace obejmowały m.in. testowanie możliwości wykorzystania liposomów, które mogą być aktywowane ultradźwiękami w wybranych miejscach, co pozwala na precyzyjne dostarczanie leków tam, gdzie są one najbardziej potrzebne. To innowacyjne podejście ma potencjał, aby ograniczyć skutki uboczne i zwiększyć skuteczność terapii. – Liposomy, podane w postaci aerozolu, mogą być aktywowane ultradźwiękami w miejscach, gdzie są najbardziej potrzebne, co zwiększa ich skuteczność i minimalizuje uszkodzenia zdrowych tkanek – wyjaśnia naukowczyni UPWr.

W wyniku tej współpracy testowano również możliwość dodania do znanej już hipertermii i chemioterapii, niestosowanego wcześniej czynnika terapeutycznego jakim jest dehydratacja. – Metoda ta polega na czasowym odwodnieniu i podgrzaniu komórek nowotworowych przed podaniem chemioterapeutyku, co zwiększa jego przenikalność i skuteczność. Na liniach komórkowych zaobserwowaliśmy, że połączenie dehydratacji z hipertermią daje obiecujące wyniki. To było dla mnie impulsem do opracowania planu dalszych badań i napisania grantu, na który szczęśliwe otrzymałam finansowanie w ramach programu LIDER XIII (NCBiR) – tłumaczy prof. Agata Mikołajczyk-Martinez.

Pierwsze testy zostały przeprowadzone na modelach in vitro, a obecnie zespół badaczy pracuje nad prototypem urządzenia, które umożliwi przeprowadzenie tej procedury w badaniach na modelu zwierzęcym. To pozwoli na weryfikację skuteczności i bezpieczeństwa innowacyjnej metody.

Praca prof. Agaty Mikołajczyk-Martinez otwiera nowe możliwości w leczeniu nowotworów otrzewnej, które dotychczas były uznawane za niemal niemożliwe do wyleczenia. – Naszym celem jest opracowanie terapii, która nie tylko przedłuży życie pacjentów, ale da im realną szansę na wyleczenie – podkreśla naukowczyni.